در حالی که مدعیان دفاع از حقوق بشر با لشگر کشی، هزاران نفر از غیر نظامیان را در کشورهای عراق و افغانستان به خاک و خون می‌کشند و یا رهبران دیکتاتور برخی کشورها را برای کشتار شهروندان بحرین و یمن و مصر و لیبی حمایت می‌کنند، دین مقدس اسلام، حدود هشتاد قانون را برای دفاع از حقوق حیوانات در نظر گرفته است.
حجت الاسلام والمسلمین حسن عرفان در شرح فرازهای اعجاب انگیز دعای روز نهم ماه مبارک رمضان، رحمت‌های الهی و قوانین اسلام در دفاع از بشریت و حتی حیوانات را تبیین کرده است.
ضمن آرزوی قبولی طاعات وعبادات توجه مخاطبان را به شرح دعای روز نهم جلب می‌کنیم.
اَللّهُمَّ اجْعَلْ لی فیهِ نَصیباً مِنْ رَحْمَتِکَ الْواسِعَةِ وَاهْدِنی فیهِ لِبَراهینِکَ السّاطِعَةِ وَخُذْ بِناصِیتی اِلی مَرْضاتِکَ الْجامِعَةِ بِمَحَبَّتِکَ یا اَمَلَ الْمُشْتاقینَ
خداوندا در این روز از رحمت گسترده خود بهره‌ای به من ده و با دلایل روشن خود هدایتم کن و به سوی موجبات خوشنودی همه جانبه‌ات سوقم ده. به حق محبتت ای آرزوی مشتاقان.
فراز نخستین دعا این است: خدایا در این روز بهره ای از رحمت گسترده خودت را به من عطا کن.
اولین جمله دعای کمیل نیز این عبارت است «اللّهم اِنی اسئلک بِرحمتک التی وَسعتْ کلَ شیٍ» خدایا من از تو می‌خواهم رحمت تو را که همه چیز را فرا گرفته است.
مفهوم این عبارت که رحمت خدا همه چیز را فرا گرفته یعنی چه؟
یعنی همه موجودات و همه رخدادها در پوشش رحمت الهی است و این احاطه رحمت الهی، همراه با حکمت و علم می‌باشد، همان‌گونه که آمده است: رَبَّنا وَسِعْتَ كُلَّ شَيْءٍ رَحْمَةً وَ عِلْماً ، خدایا رحمت و علم تو همه چیز را فرا گرفته است. غافر7
* انواع رحمت الهی
رحمت خدا، دو قسم است، اولین قسم، رحمت تکوینی و قسم دوم رحمت تشریعی می‌باشد.
رحمت تکوینی یعنی چه؟ رحمت تکوینی یعنی، نظام هستی و آفرینش به گونه‌ای است که بر اساس ترحم به همه جانداران شکل یافته است، فاصله کره زمین با خورشید، هشت دقیقه و هجده ثانیه نوری است.
این فاصله بر اساس رحمت الهی تنظیم یافته است، اگر این فاصله به جای 8 دقیقه نوری، 6 دقیقه نوری بود، همه اشیا و جانداران گداخته می‌شدند، اگر این فاصله، زیادتر بود همه موجودات و اشیاء با ویژگی‌های خاص کنونی خود یخ می‌زدند.
این فاصله زمین تا خورشید، عین رحمت بوده که همه جا را فرا گرفته است. ولی این رحمت، رحمت تکوینی می‌باشد.
قرآن در مورد رحمت‌های تکوینی می‌فرماید: وَ مِنْ رَحْمَتِهِ جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَ النَّهارَ لِتَسْكُنُوا فيهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ،
از رحمت خداست که شب و روز را برای شما قرار داد. روزی چنان روشن که بتوانیم فعالیت اقتصادی کنیم. (سوره قصص آیه 73)
دانشمندان در مورد انرژی خورشید می‌گویند؛ اگر بخواهیم این انرژی را خود تولید کنیم، هر ساعت میلیارد‌ها دلار هزینه برای بشر خواهد داشت. همان‌طوری‌که برای تولید برق، هزینه‌های بسیاری متقبل می‌شویم و تنها بخش کوچکی از نیازهای ما را تأمین می‌کند.
و نیز فرمودن: «وجعل الیل لباسا» و شب را تیره قرار داد، تا انسان در اوج آرامش قرار گیرد، حضرت علی(ع) فرمود: فَطَرَ الْخَلَائِقَ بِقُدْرَتِهِ وَ نَشَرَ الرِّيَاحَ بِرَحْمَتِهِ،َ الإحتجاج على أهل اللجاج، ج1، ص: 199موجود را به قدرت خود ایجاد نمود و بادها را به رحمت خود منتشر کرد.
فَانْظُرْ إِلى آثارِ رَحْمَتِ اللَّهِ كَيْفَ يُحْيِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها؛ نگاه کن به آثار رحمت خدا که چگونه زمین را بعد از مرده شدن، زنده می‌کند (یعنی آثار باد و باران را ببینید) باد و باران چگونه جهان را خرم می‌کند. تمام این رحمت‌ها، رحمت تکوینی می‌باشد.
* رحمت تشریعی
اولین مورد رحمت تشریعی رحمت پیامبران می‌باشد، خداوند تعالی، دیکتاتور‌ها و ستمگران را برای هدایت و زمامداری جامعه مبعوث نکرده است، بلکه رحیمان عالم را مبعوث به رسالت کرده است و آیات بسیاری همچون آیه زیر ثابت کننده این مدعا هستند.
«وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِّلْعَالَمِينَ» « و تو را جز رحمتى براى جهانيان نفرستاديم» (سوره انبیاء، آیه 107)، «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللّهِ لِنتَ لَهُمْ وَ ...» « پس به [بركت] رحمت الهى، با آنان نرمخو [و پُرمِهر] شدى، و ...» ﴿سوره آل عمران، آیه 159﴾، « مُّحَمَّدٌ رَّسُولُ اللَّهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاء عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاء بَيْنَهُمْ ...» « محمد(ص) پيامبر خداست; و كسانى كه با اويند، بر كافران، سختگير [و] با همديگر مهربانند...» ﴿سوره فتح، آیه 29﴾.
* قوانین جلوه رحمت الهی
از دیگر جلوه‌های رحمت تشریعی، رحمت در قوانین است، قوانینی که خداوند برای ما قرار داده، آسان است. « ... يُرِيدُ اللّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلاَ يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ ...» «...خداوند برای شما راحتی را اراده کرده و نه سختی را...» و هر قانونی در اسلام به سختی و مشکل برخورد کند یا تعطیل و یا تبدیل می‌شود، مثلا روزه برای کسی که مریض است تعطیل می‌شود و کفاره می‌دهد یا در زمان دیگری روزه را می‌گیرد. ﴿سوره بقره، آیه 185﴾
«رحمت به کودکان» نیز از شاخصه‌های رحمت تشریعی می‌باشد، رحمتی که دین اسلام به کودکان نموده است هیچ مذهب و مسلکی نکرده است، مثلا حتی گفته شده طفلی که به دنیا نیامده است، اگر نامشروع و ناخواسته هم باشد والدین حق سقط‌کردن آن را ندارند.
ترحم به بیمار نیز از جلوه‌های رحمت تشریعی است، کما این که در روایت آمده است:
وَ مَنْ سَعَى لِمَرِيضٍ فِي حَاجَةٍ قَضَاهَا أَوْ لَمْ يَقْضِهَا خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ كَيَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ، کسی که برای یک بیماری کوشش کند و کوشش او موفقیت‌آمیز باشد یا نباشد، این چنین شخصی از گناهانش خارج می‌شود مثل روزی که از مادر متولد شده است.( امالي الصدوق، ص: 431)
* ترحم اعجاب انگیز خداوند به حیوانات
از موارد دیگر رحمت تشریعی که در مبانی دینی مورد توجه است، ترحم به حیوانات می‌باشد، دین اسلام، حدود هشتاد قانون برای ترحم به حیوانات وضع کرده است.
مثلا گفته است، با ناخن بلند، شیر حیوان را ندوشید، در حالی که سوار بر حیوان هستید با کسی مشغول صحبت نشوید (در حالی که می‌توانید پیاده شوید)، هر وقت به آب رسیدید، حیوان را کنار آب ببرید، اگر آبی فقط به اندازه خوردن حیوان است، و شما نیز جنب هستید، شما باید تیمم کنید، ولی حیوان تشنه نماند، زیرپای حیوانات را طوری تمیز کنید که بتوانید نماز بخوانید.
یا دین اسلام می‌فرماید: شش نفقه واجب است که یکی از آن‌ها، نفقه حیوان است و اگر انسان دید که همسایه او، به حیوان خود توجه نمی‌کند، باید به حاکم شرع خبر دهد و حاکم شرع او را مجبور کند به اینکه حیوان را یا بفروشد و یا به حیوان رسیدگی کند.
* غرب در مقابل قوانین اسلام سر تعظیم فرود آورد
شهری در مصر به نام فسطاط وجود دارد که به معنای خیمه است، علت این نامگذاری نیز چنین است، وقتی مسلمانان به مصر لشکرکشی کردند در آن مکان، خیمه زدند و بعد از مدت زمانی خواستند از آنجا حرکت کرده و به منطقه جنگی بروند، یکی از سربازان به فرمانده مسلمانان گزارش داد که بر فراز یک خیمه، کبوتری لانه گذاشته و روی تخم‌ها خوابیده است، چه دستوری می‌دهید؟ فرمانده لشکر مسلمانان گفت: با پول بیت‌المال، این سرباز در این خیمه بماند، تا زمانی که جوجه‌های کبوتر، به پرواز در بیایند تا او خیمه را جمع کند و بیاید.
* این تابلو در دنیا بی‌نظیر است
در زمان صفویه، مقدس اردبیلی را به ایران دعوت کردند و ایشان قبول نکرد، عده‌ای از علما به نجف رفتند تا شخصا مقدس اردبیلی را به ایران بیاورند، با التماس فراوان بالاخره ایشان قبول کردند، اما حادثه‌ای اتفاق افتاد که ایشان منصرف شدند و به ایران نیامدند و آن مساله این بود، یکی از دعوت کنندگان تازیانه‌ای به اسب مقدس اردبیلی زد تا اسب ایشان تندتر حرکت کند، ایشان فرمودند: به دعوت کسی که بدون جهت به اسب من تازیانه می‌زند، پاسخ مثبت نمی‌دهم.
* امام سجاد و شترسواری
امام سجاد(ع) بیش از بیست بار با شتری به حج رفتند و حتی یکبار به آن شتر تازیانه نزدند.
مرحوم آقای نجفی اصفهانی در اصفهان، سوار درشکه نمی‌شدند، وقتی از ایشان علت آن را سوال کردند، جواب داد وقتی سوار درشکه می‌شوم درشکه‌چی به اسب تازیانه می‌زند و من تحمل تازیانه خوردن حیوانات را ندارم.
* ترحم به بزه‌کاران
رحمت به بزه‌کاران نیز از موارد رحمت تشریعی خداوند می‌باشد به این بیان که، اثبات جرم در اسلام، مشکل‌ترین اثبات جرم در جهان است، اثبات جرم در اسلام، یا با اقرار و یا با بینه می‌باشد، در هیچ جای دنیا، شرط نشده که شاهد باید عدالت داشته باشد، وگرنه نمی‌تواند شاهد باشد اما در اسلام شاهد باید عادل باشد وگرنه شهادتش قابل قبول نیست در تمام دنیا می‌گویند، شاهدان عینی، یکی از موارد اثبات کننده جرم افراد هستند در اسلام علاوه بر اینکه شاهد باید عادل باشد، باید دو نفر و در بعضی از جرم‌ها چهار نفر باشند.
این مساله، ترحم را نشان می‌دهد برای اینکه فرصت توبه داشته باشد اگر جرم هم ثابت شد و شبهه‌ای بوجود آمد آن حد برداشته می‌شود، «وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) ادْرَءُوا الْحُدُودَ بِالشُّبُهَاتِ؛» با آمدن شبهات حدود را متوقف کنید. (من لا يحضره الفقيه، ج4، ص: 74)
یکی دیگر از جلوه‌های رحمت تشریعی، دستور عفو و بخشش به گنه‌گاران است خداوند می‌فرماید: «فَاعْفُوا وَ اصْفَحُوا» گذشت کنید و از }خطاهای یکدیگر} صرف‌نظر کنید.(سوره بقره 109)
امیرالمومنین(ع) در عهدنامه خود به مالک اشتر می‌نویسند: «وَ أَشْعِرْ قَلْبَكَ الرَّحْمَةَ لِلرَّعِيَّةِ» قلب خود را بوسیله رحمت، برای رعیت بپوشان. (بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج74، ص: 243)
پیامبر(ص) فرمودند: «مَنْ لَا يَرْحَمْ لَا يُرْحَمْ»، کسی که رحم نداشته باشد مورد ترحم قرار نمی‌گیرد. (بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج43، ص: 28310)
امام علی(ع) فرمودند: «عَجِبْتُ لِمَنْ يَرْجُو فَضْلَ مَنْ فَوْقَهُ كَيْفَ يَحْرِمُ مَنْ دُونَهُ»، تعجب می‌کنم از کسی که به رحمت خدا امیدوار است، چگونه به زیردستان خود ترحم نمی‌کند. (تصنيف غرر الحكم و درر الكلم، ص: 389)
و السلام علیکم و رحمة الله و برکاته
